حمل و نقل ترکیبی کشتیرانی به یک روش حمل و نقل است که از ترکیب مختلف وسایل حمل و نقل برای انتقال بار استفاده می‌کند.

این شامل استفاده همزمان از کشتی، قطار، کامیون، و یا هواپیما برای حمل بار از یک مبدأ به یک مقصد می‌شود. این روش به کمک شبکه‌های حمل و نقل متعدد و مختلف در سراسر جهان امکان‌پذیر است.

حمل و نقل چندوجهی ترکیبی از وسایل حمل و نقل مختلف است که به منظور تسهیل جابجایی محموله، یعنی سریعتر و کارآمدتر کردن ارسال محموله انجام می شود. به عبارت دیگر حمل و نقل ترکیبی انتقال کالا از کشوری به کشور دیگر حداقل با دو روش حمل و نقل متفاوت ( برای مثال دو روش دریایی و جاده‌ای) می‌باشد. این نکته قابل توجه است که این نوع از حمل تحت قرارداد و مسئولیت واحد یک شرکت یا فوروارد می‌باشد.

تعاریف متعددی از حمل و نقل ترکیبی ارائه شده است، به بیانی دیگر حمل و نقل چندوجهی اساساً یک ترکیب بین المللی از طریق حمل و نقل با روش های مختلف حمل و نقل مانند کشتی، ریلی، کامیون، هواپیما و غیره است که عمدتاً از طریق استفاده از کانتینر انجام می شود. لازم به ذکر است که حمل ترکیبی یکی از متداول‌ترین روش های حمل و نقل دریایی می‌باشد که به دلیل انعطاف‌پذیری بالایی که در حمل محموله‌های تجاری دارد، بسیار پرکاربرد می‌باشد.

لازم ذکر است که در طول حمل ترکیبی واحد بارگیری معمولا کانتینر است که بین حالت‌های مختلف حمل و نقل جا‌به‌جا می‌شود.

انواع روش های حمل و نقل بین المللی نیز در عرصه تجارت جهانی ایفای نقش دارند، همانند حمل بار دریایی از چین، حمل زمینی، حمل ریلی و حمل هوایی با این حال ترکیب این روش‌ها در صنعت حمل و نقل، ارسال محموله و جا‌به‌جایی کالاها را موثرتر و کارآمد نموده است.

 

∴ مزایای حمل ترکیبی

با توجه به توسعۀ تجارت جهانی، حمل و نقل ترکیبی موفق به پیدا کردن جایگاه فوق العاده‌ای در صنعت حمل و نقل شده است و مسیر تجارت بین المللی را برای دولت‌ها و بازرگانان هموار ساخته است. اهمیت این موضوع نشات گرفته از برخی مزایای حمل و نقل ترکیبی می‌باشد، که در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

1- انعطاف‌پذیری بالا و امکان انتخاب بهترین روش حمل و نقل برای هر بخش از مسیر
2- افزایش سرعت زمان حمل کالا
3- کاهش هزینه‌های حمل
4- افزایش ایمنی و مصونیت کالا
5- محافظت بهتر از کالا در طول حمل و نقل
6- صرفه جویی در زمان (کاهش زمان ترانزیت کالا و کاهش کاغذ بازی‌ها اداری)
7- عقد قرارداد واحد با یک شرکت حمل و نقل یا فورواردر ودر نهایت کاهش مسئولیت مشتریان و صاحبان کالا
8- کاهش آلودگی محیط زیست

استفاده از حمل و نقل ترکیبی کشتیرانی می‌تواند به بهینه‌سازی زمان و هزینه حمل و نقل کمک کند، زیرا از وسائل مختلفی با درختان زمانی و هزینه‌های مختلف استفاده می‌شود.

برای مثال، حمل و نقل از طریق کشتی ممکن است برای مسافت‌های طولانی و انتقال حجم بالای بار مقرون به صرفه باشد، در حالی که استفاده از قطار یا کامیون برای حمل محلی و مسافت‌های کوتاه ممکن است بهینه باشد.

از دیگر مزایای حمل و نقل ترکیبی کشتیرانی می‌توان به کاهش آلودگی محیط زیست، بهبود بهره‌وری اقتصادی و حفاظت از منابع طبیعی اشاره کرد. این روش به شرکت‌های حمل و نقل اجازه می‌دهد که از بهترین وسایل حمل و نقل برای هر مرحله از سفر بر اساس نیازهای خاص استفاده کنند.

 

∴ تفاوت حمل و نقل چند وجهی با حمل بین مدلی

جابجایی کالا (در یک واحد بارگیری یا یک وسیله نقلیه) با روش‌های حمل متوالی بدون جابجایی خود کالا هنگام تغییر حالت را حمل بین مدلی می‌نامند. لازم ذکر است که وسیله نقلیه می‌تواند یک وسیله نقلیه جاده‌ای یا ریلی یا یک کشتی باشد.

بزرگترین تفاوت حمل و نقل چندوجهی و بین مدلی، در بارگیری مجدد و توزیع یا عدم توزیع کالاها در هنگام انتقال از یک روش حمل و نقل به روش دیگر است. اگر حمل و نقل با چندین وسیله نقلیه انجام شود اما بدون باز شدن کانتینر باشد، آن را بین مدلی یا (Intermodal) می‌نامند، از طرف دیگر اگر کانتینر باز شود و محتویات موجود در کانتینر تخلیه و بارگیری مجدد شود، سپس با حالت حمل و نقل دیگری منتقل شوند، حمل و نقل چندوجهی یا ترکیبی نامیده می‌شود.

حمل دریایی یکی از مرسوم‌ترین روش های حمل و نقل بین المللی می‌باشد که در ترکیب حمل و نقل جایگاه خاصی دارد و یکی از مهمترین مسیرهای ارتباطی در حمل و نقل چند وجهی می‌باشد.

 

∴ ویژگی های حمل و نقل ترکیبی

ویژگی های اساسی حمل و نقل چندوجهی یا ترکیبی عبارت است از:

دو یا چند شیوه حمل و نقـل بـراي حمـل کالا استفاده میشود.
تمام حمل و نقل تحت یک قرارداد واحد است که مانع وجود دیگـر پیمانکاران جزء نمی‌شود.
یک طرف که معمـولاً متصـدی حمـل و نقـل چنـدوجهی نامیـده می‌شود، نسبت به کل حمل و نقل مسئولیت دارد.
واحدهای کانتینری بهترین روش برای اجرای حمل و نقل ترکیبی می‌باشند که با حضور آن‌ها در صنعت حمل و نقل، ارسال محموله‌های تجاری به نقاط مختلف دنیا میسر و کم هزینه تر نسبت به سایر روش‌ها شده است. در این رابطه مقاله‌های زیر را مطالعه فرمایید.

∴ عوامل موثر بر هزینه حمل و نقل ترکیبی

هزینه حمل و نقل ترکیبی، به وابستگی به عوامل مختلفی مانند مسافت، حمل و نقل از روی زمین، دریا، هوا، نوع بار، وزن بار، اندازه بار، نوع وسیله نقلیه، سرعت حرکت و… تعیین می‌شود.

عوامل دیگری مانند هزینه بنزین و گازوئیل، هزینه نگهداری و تعمیرات وسایل نقلیه، هزینه بسته‌بندی بار، هزینه بارگیری و تخلیه بار، هزینه بیمه حمل و نقل بین المللی و حقوق کارکنان نیز در هزینه حمل و نقل ترکیبی تأثیرگذار هستند.

∴ سخن پایانی

شبکه های حمل و نقل وظیفه رساندن کالا و خدمات نهایی و نیز نهاده‌های مورد نیاز تولید از مبادی عرضه به مصرف کنندگان و تقاضا کنندگان را برعهده دارند. در این بین ترکیب حمل و نقل، روش حمل ترکیبی با توجه به مزایایی که نسبت به سایر روش های حمل ونقل دارد فرصت ایده‌آلی را برای تجارت جهانی مهیا کرده است.

از حیث دیگر موقعیت جغرافیایی و استراتژیک ایران برای قرار گرفتن در مسیر حمل و نقل چند وجهی (multimodal transport) کم نظیر است، ضمن انکه امنیت مسیر ایران برای عبور محموله‌های تجاری زمینه ساز توسعه حمل و نقل ترکیبی می‌باشد. لذا شرکت کشتیرانی دریا زمین اروند ارائه دهنده انواع خدمات حمل دریایی و حمل و نقل ترکیبی می‌باشد.